Bulgaarse wijnen     ' Nazdrave'

Wist u dat...Bulgarije telt 28 herkomstgebieden voor kwaliteitswijn met de status van Controliran Region .

Wijn proeven ........   Maar eerst...

Een groot misverstand is dat alleen mensen met bijzondere zintuigen wijn zouden kunnen proeven. Welnu, niets is minder waar: ieder gezond mens kan het leren doorgaans spelenderwijs. Hoe dat gaat? Een der belangrijkste aspecten is concentratie.

Wie een wijn wil beoordelen, moet zich aanwennen om zijn mentale antenne even volledig op die wijn te richten. Of anders gezegd, de zintuigen moeten even op scherp worden gesteld en gefocust worden op de wijn. Als een wijn gedachteloos wordt genoten, is dat gelijk aan het luisteren naar achtergrondmuziek. Daarentegen kan het echt proeven van een wijn vergeleken worden met het plaats nemen in een concertzaal, waar men zich bewust concentreert op de muziek en niet wordt afgeleid.

De impressies die onze zintuigen over een wijn krijgen, worden in fracties van seconden naar de hersens gestuurd. Helaas gebeurt dat niet in Algemeen Beschaafd Nederlands. Ze moeten dus nog worden geana­lyseerd en verwerkt. Sommige indrukken kunnen vrijwel meteen begrepen worden, terwijl andere een vertaling of interpretatie behoeven. Wat dat betreft vervullen veel wijnboeken de functie van een woordenboek, en wijn­schrijvers die van een tolk. Zoet bijvoorbeeld is een in­druk die geen uitleg vraagt, vanille daarentegen wel. Iemand moet u ooit verteld hebben dat wijn die geurt en smaakt naar vanille beslist géén vanille kreeg toegevoegd. Maar dat het vanille-aroma te danken is aan een rijping in eikenhouten vaten.

Laten wij u nog enkele voorbeelden geven. Een wijn die plakt op de tanden, bevat veel looizuur ofwel tannine. Dit is een natuurlijke stof die tijdens het gis­tingsproces aan de schillen van druiven wordt onttrokken. Tannine geeft rode wijnen ruggengraat en rijpingspotentieel. Wijnen met in hun jeugd veel tannine smaken stug, maar naarmate het looizuur verdwijnt - in de vorm van bezinksel - winnen de wijnen aan zachtheid en charme. Het gebeurt ook wel dat wijnen een branderige sensatie op de tong geven.       Dit betekent dat ze veel alcohol bevatten. Witte wijnen plegen nog wel eens te tintelen. Soms is deze pareling zo licht dat je alleen een héél lichte prikkeling ervaart op het puntje van de tong. Maar soms is hij veel duidelijker waarneembaar. Zo'n tinteling is beslist geen reden om de wijn af te keuren. Integendeel.

Door een speciale en zorgvuldige methode van gisting hebben de wijnmakers een minuscule hoeveelheid koolzuur in hun wijnen gehouden, met als doel deze een optimaal frisse smaak te geven. De eigenlijke handelingen van het wijnproe­ven zijn eenvoudig.    Eerst kijkt men naar de kleur. Hoe jonger een rode wijn, des te paarser hij zal zijn, en hoe ouder, des te bruiner. Jonge witte wijnen hebben dikwijls een zweem van groen. Met het verstrijken van de tijd wordt de tint geleidelijk aan geler, om op den duur eveneens richting bruin te gaan. Wie dus een witte wijn van een recente oogst geschonken krijgt en een gelig-bruine kleur ziet, wordt visueel gewaarschuwd; de wijn kan over de kop zijn. Het spreekt voorts vanzelf dat een wijn helder dient te zijn. En als een wijn met dikke 'tranen' langs de glaskelk blijft hangen, bevat deze meestal flink wat natuurlijke glycerine (en daarmee vetheid in zijn smaak), en ook behoorlijk wat alcohol.  

Dan komt het ruiken. Maar laten wij u eerst vertellen hoe wij op 20 meter afstand zien of iemand weet om te gaan met wijn.

Een ware wijnliefhebber houdt zijn glas namelijk altijd vast bij de steel (of voet), maar nooit bij de kelk. Dit om te vermijden dat de geuren van de vin­gers - denk aan zeep, tabak, nagellak zich vermengen met die van de wijn. Bovendien maakt een hand de kelk wat smoezelig, terwijl het kijken naar de wijn belemmerd wordt.

Om een wijn goed te kunnen ruiken, walst men hem even door het glas. Vandaar dat glazen nooit te vol geschonken moeten worden; tweederde is vol genoeg. Deze wals heeft als doel een nieuwe, verse laag geurstof­fen boven te brengen, op een elegante manier. Je zou ook met de wijn kunnen gaan klotsen, maar dan is het gevaar op morsen groot.

Geur vertelt véél over een wijn; om te begin­nen of hij zuiver is.Een goede wijn moet naar wijn rui­ken, en niet naar rotte eieren,een muffe kast of zweet-sokken. Vervolgens vertelt de geur iets over het niveau van een wijn, over zijn klasse. Eenvoudige wijnen zijn een-dimensionaal; je bent er snel op uitgeroken. Grote wijnen echter kunnen een genuanceerd bouquet hebben, net zo complex als een mooi parfum. Er bestaan allerhan­de geurimpressies die wijnen kunnen geven. Sommige wijnen ruiken naar kleine rode vruchten (frambozen, kersen, zwarte bessen), andere naar kruisbessen, weer andere naar citrusfruit, perzik of ananas. Maar ook florale geuren komen voor (viooltjes), en ook vegetale (asperges).Een contrast hiermee vormen bepaalde rode wij­nen met donkere tonen in hun bouquet, zoals drop, laurier en inkt. Vatgerijpte wijnen geuren naar eikenhout en vanille - enzovoorts, enzovoorts. De geur van een wijn onthult al veel over zijn karakter, zijn klasse en zijn smaak.  Geur blijft ook een rol spelen bij het eigenlijke proeven van de wijn; via de neusholte proeft de neus als het ware mee.

Het is goed om een slok wijn altijd door de héle mond te halen, omdat zich op verschillende plaatsen van de tong vier smaakcentra bevinden: die van zoet, zuur, zout en bitter. Het is zaak om de wijn met deze cen­tra in aanraking te brengen. Voorts ervaar je in de mond onder meer hoe zwaar een wijn is. Smaakt hij stevig en gespierd of juist vlinderlicht?

En ook: is hij wat droog of uitgesproken sappig? Smaakt hij nog stug van de tannine of glijdt hij soepel het keelgat in? Is hij boeiend of saai?

Vlak of levendig? Deze en vele andere facetten worden tijdens het proeven belicht. Vaak is één enkele slok al voldoende voor een juist oordeel over wijn. Vergeet ook de nasmaak of afdronk niet. Want hoe langer een wijn nablijft in de mond, des te beter vaak zijn kwaliteit. Ten­slotte is het goed om op de harmonie te letten. Een goede wijn vormt een evenwichtig geheel, waarin alle elementen op elkaar aansluiten, gelijk een muzikale symfonie. Een leuke en tegelijk zeer doeltreffende ma­nier om wijn te leren proeven is om vergelijkbare wijnen naast elkaar te zetten. Want dan vallen de onderlinge verschillen extra sterk op. Voorts is het goed om eigenlijk altijd notities te maken over de wijnen die u proeft.  U krijgt dan niet alleen ervaring in het verwoorden van uw eigen zintuiglijke impressies, maar bovendien zullen de gegevens een zeer nuttige en plezierige referentiebron vormen voor toekomstige aankopen. Terwijl u later al bladerend heerlijke herinneringen kunt ophalen aan bijzondere wijnen en de momenten waarop u ze dronk. Wij hopen dat u ze van véle smakelijke indrukken gaat voorzien.

'Nazdrave' Wijnland Bulgarije

In de Bulgaarse restaurants, cafés en hotels wordt doorgaans Engels en Duits gesproken, maar de toerist die het land intrekt, zal moeite hebben zich verstaanbaar te maken. Een woord echter brengt in cafés, restaurants en hotels altijd een glimlach op de lippen: ' Nazdrave ' ofwel 'proost'.

De Bulgaarse wijnbouw dateert uit een ver verleden. Het waren eerst de Thraciërs die al voor het begin van onze jaartelling wijn­druiven cultiveerden, en later de Romeinen. Wijnwetten werden in het begin van de 9e eeuw van kracht, tijdens het bewind van  Khan Krum. De opbloei van Bulgarije als natie en als wijnproducent werd echter ruw onderbroken door de komst van de Turken.

Op hardvochtige wijze regeerden deze het land vijf eeuwen lang; pas in 1878 werden ze verdreven. Onder het Turkse juk werd wijnbouw wel getolereerd maar niet ge­stimuleerd. Dat Bulgaarse wijnen in die periode toch door zowel Engelse als Franse reizigers werden geroemd, pleit voor de wijnbouwers van toen. Het heeft tot na de Tweede Wereldoorlog geduurd voordat de Bulgaarse wijncultuur tot volle ontwikkeling kwam. Dit gebeurde onder toezicht van de staat. Eerder dan andere Oost-Europese landen begreep Bulgarije dat met de traditionele, vaak wat rustieke druivensoorten de exportmogelijkheden beperkt zouden zijn. Men besloot op die grond om nobele Franse druivensoorten aan te planten. Zo'n 30 jaar geleden werden de eerste wijngaarden aangelegd van de blauwe cabernet-sauvignon uit Bordeaux, Hetzelfde Franse gebied leverde ook de merlot. En uit de Bourgogne kwam een van 5 werelds hoogwaardigste witte druiven, de chardonnay.

  Dwars door Bulgarije loopt het balkangebergte.  Ten  noorden, zuiden en oosten daarvan liggen vlakten, afgewisseld door heuvelland. De meeste blauwe druivensoorten werden aan noord en zuidzijde van de bergketen geplant, terwijl de witte wijngaarden voorna­melijk oostelijk van de Balkan werden gecreëerd, richting Zwarte Zee.

Daarnaast hield Bulgarije toch ook de vertrouwde eigen druivensoorten in ere, zoals de blauwe melnik en mavrud.

Met alleen het aanplanten van westerse variëteiten waren de Bulgaren er nog niet.  Want de druiven moesten immers tot zo goed mogelijke wijnen worden verwerkt.  Zodra de economie dit toeliet, werd daarom in eigentijdse wijncentra geïnvesteerd. Deze werden uitsluitend gebouwd om doelmatig wijnen te bereiden; romantiek ontbreekt ten enenmale en op bezoekende wijntoeris­ten heeft niemand gerekend. Roestvrij-stalen gistings­tanks en andere moderne apparatuur beheersen het beeld. De oude  'staatsbedrijven' bedrijven zijn ook grootschalig. Een groot deel van de wijnoogst wordt verwerkt door een aantal grotere producenten: het vroegere 'staats'-bedrijf Vinprom (65% van het totaal) met een drietal andere. Deze centra bezitten zelf geen wijngaarden, maar betrekken hun druiven van regionale coöperaties. Na de  'omwenteling ' zijn een aantal kleinere bedrijven van net na de 2e wereldoorlog opnieuw van start gegaan. In 2000 en 2001 is de 'Europa-bank' bezig nieuwe impulsen te verstrekken. Ook een aantal private acties, waaronder die van ons  BG-GB Ltd proberen de rest van de wereld te laten weten, welke voortreffelijke wijnen Bulgarije heeft.

Uiteraard had Bulgarije ook deskundigen nodig om de wijnbedrijven te bemannen. Daartoe werd een wijnopleiding gesticht op de landbouwhogeschool van Plovdiv.  Deze trekt ook al vele jaren leerlingen uit andere landen. Opvallend aspect is de voertaal: Frans.

Om aansluiting te vinden bij West-Europese normen werd voorts in 1978 een nieuwe Bulgaarse wijnwet van kracht.  Deze onderscheidt diverse kwaliteitcategorieën. De eenvoudigste draagt geen enkele geografi­sche aanduiding, behalve die van Bulgarije. Tot deze ca­tegorie behoren o.a. de sympathieke witte en rode Bulgarian Country Wines. Een iets hoger niveau wordt vertegenwoordigd door zonewijnen, afkomstig uit een van de vijf grote productiezones: noorden, oosten, centrale dalgebied, zuiden en zuidwesten. Nog weer hoger op de kwaliteitsladder staan de regionale wijnen. Deze komen uit districten binnen de vijf zones. Men herkent ze aan het woord Région op hun etiket. Voorbeelden zijn Bourgas Région, Choumen Région, Haskovo Région, Suhindol Région, enzovoorts. De hoogste wettelijke categorie is die der controliran-wijnen. Deze worden geproduceerd in sub-districten binnen die van de région-gebieden (als Novi Pazar, Svichtov, etcetera). De eisen voor controliran-wijnen zijn strenger dan voor alle andere. Terwijl voor land-, zone- en districtswijnen in principe geen productiebeperking bestaat en dikwijls zo'n 85 hectoliter per hectare wordt geoogst, geldt voor controliran-wijnen een wettelijk plafond. Dit bedraagt 42 â 56 hectoliter per hectare. Bovendien specificeert de wijnwet per controliran-gebied de druivensoorten, de wijze van wijnbereiding en het minimale alcohol­percentage. In totaal bestaan er ruim 30 controliran-wijnen.

Bepaalde région- en controliran-wijnen worden op de markt gebracht met de term réserve op hun etiket. Dit betekent dat de desbetreffende wijn niet alleen een superieure kwaliteit heeft, maar bovendien een speciale rijping heeft ondergaan. Deze duurde langer dan gebruikelijk en vond doorgaans niet plaats in grote foeders, maar in kleine eikenhouten vaten van het Bordeaux­model. Dikwijls zijn deze vaten geheel of deels nieuw. Alle inspanningen om de aanplant, de appa­ratuur, het vakmanschap en de wijnwet op internatio­naal niveau te brengen zijn niet tevergeefs geweest. Want terwijl Bulgarije met zijn circa 140.000 hectare wijngaard en een oogst van circa 3,5 miljoen hectoliter op de 15e plaats staat als productieland, is het 's werelds vierde wijnexporteur.

Geen land in Oost-Europa heeft op zo'n spectaculaire wijze de westerse markten veroverd als Bulgarije. Het succes is begonnen in Engeland, waarna ook Nederland, België, Duitsland en andere landen de smaak van Bulgaarse wijnen te pakken kregen.

De doorbraak is enerzijds te danken aan de degelijke, op westerse leest geschoeide kwaliteit van de Bulgaarse wijnen, en anderzijds op hun buitengewoon redelijke prijs.

 

Ster onder de Bulgaarse rode wijnen is de Cabernet-Sauvignon.

Omdat deze wijn altijd houtrijping ondergaat meestal een jaar of twee komt hij niet alleen redelijk rijp in de handel, maar bezit de wijn ook een aangenaam vleugje vanille in zijn geur. De smaak is gewoonlijk soepel en charmant, met wat bessenachtig fruit.     Het komt voor dat cabernet-sauvignon met andere druiven wordt vermengd (wat ook in Bordeaux gebeurt). Dit staat dan op het etiket vermeld.

De Merlot, een andere veel geproduceerde rode wijn van Franse snit, kan zowel rustiek als bijna mild smaken.

De Bulgaren zelf zijn verzot op hun rode Mavrud, een sterke wijn die dikwijls vijf tot zeven jaar vatrust krijgt. Zo'n rijpe Mavrud smaakt tegelijk zacht en robuust.

De beste komt uit het district Asenovgrad. Een andere zeer Bulgaarse specialiteit is Melnik.

Deze komt uit het kleine, gelijknamige dorp in Bulgarijes uiterste zuidwesten.  Het plaatsje wordt omgeven door grillige rotsen van zandsteen. Aanvankelijk bezit de wijn een stugge, tanninerijke smaak, maar met de jaren wordt deze vriendelijker en toegankelijker.Met landelijke, pittige (stoof)schotels combineert een Melnik heel goed. Andere rode Bulgaarse wijnen, zoals de zeer correcte Gamza, worden slechts mondjesmaat naar het westen geëxporteerd.

Zoals de Cabernet - Sauvignon schittert bij de rode wijnen, zo doet de Chardonnay dat bij de witte. De gewone kwaliteiten smaken fris en zuiver,met de voor deze wijn zo kenmerkende, lichte zoetigheid. De betere soorten - die dikwijls als réserve worden aangeboden -hebben dankzij hun rijping in kleine eiken fusten een extra dimensie gekregen in hun aroma, met onder andere sporen van vanille en geroosterd brood, terwijl hun smaak intenser werd. Bulgarije brengt ook een zeer fatsoenlijke Aligoté voort, terwijl de Sauvignon Blanc alweer een tijd terug, de weg naar de top is ingeslagen en sterk in opkomst is. Het vermelden waard zijn ook de Johannisberg Riesling , de Riesling (van de iets eenvoudigere druif welschriesling), de uit het sap van blauwe druiven ver­vaardigde Misket , de milde Muscat , de Traminer en mengwijnen van o.a. ugni blanc en muskat ottonel. Ook maakt Bulgarije goede rosé en mousserende wijnen.

overzicht inhoud

index