Tiwanaku

Tiwanaku (oude schrijfwijze: Tiahuanaco)

Tiwanaku is een stad in het huidige Bolivia op een tiental kilometers van het Titicacameer. De stad is, net als het meer, gelegen op zo'n 4000 m hoogte op het Hoogland van Bolivia, de hoogvlakte van de Andes.

Geschiedenis

Tiwanaku ontstond waarschijnlijk al voor het jaar 200 en was de hoofdstad van een rijk dat in zijn bloeitijd (tot ca. 1000) ruwweg de zuidelijke helft van het latere Incarijk beheerste, dat wil zeggen Zuid-Peru, Noord-Chili, een flink stuk van Bolivia en een deel van Noord-Argentinië. De noordelijke helft van het latere Incarijk werd beheerst door het in het huidige Peru gelegen rijk van de Wari, Tiwanaku's grote rivaal. Het Tiwanakurijk telde waarschijnlijk zo'n miljoen onderdanen en de Inca's beschouwden zich later als afstammelingen van deze beschaving.
Er is wel gedacht dat de hoofdstad Tiwanaku aan de oever van het Titicacameer lag, maar onderzoek naar sedimenten in het meer bevestigen dit niet. Toch moet de stad goede water- en voedselvoorzieningen gehad hebben in een gebied waar de huidige Aymara, die de directe nazaten zijn, maar een karig bestaan hebben. In de regentijd is er voldoende water maar er zijn ook droge tijden die de bewoners door moeten zien te komen. Honger is geen zeldzaamheid. Bovendien kan in dit hooggelegen gebied het plotseling optreden van vorst vernietigend werken op de oogst.

Bouwwerken

De stad bevatte onder andere een tempel, de "Verzonken Tempel", die er met zijn gouden versierselen en zijn gebeeldhouwde versieringen, indrukwekkend moet hebben uitgezien. Er was een ceremonieel plein van 135 m bij 130 m, Kalasasaya geheten. Dit plein had verschillende monolithische steles onder meer in de vorm van menselijke figuren.

Bijzonder fraai is ook de monolithische "Zonnepoort", die versierd is met figuren en tekens die waarschijnlijk een kalenderfunctie hadden. Totdat de poort in de 20e eeuw verplaatst werd, scheen de zon er bij de zonnewende doorheen.

Er was ook een tweetal piramides, de Akapana en de Puma Punku, die een gezamenlijke ceremoniële functie gehad moeten hebben.

Water als zonnecollector

Er zijn bijzonder kundig gebouwde kanalen die als leidingen de piramide invoeren en volgens wetenschappers werd het element water samen met de zon als goddelijk vereerd. Naast astronomie en geneeskunst moet de waterbouwkunde op een hoog peil gestaan hebben. Buiten de stad is er de Pampa Koani, een gebied doorsneden met (nu droogliggende) sloten met smalle stroken opgehoogd land ertussen. Het leek waarschijnlijk dat irrigatie één van de redenen was voor dit ingewikkelde systeem, maar toen een deel ervan weer in ere hersteld werd bleek dat er een andere functie van het vele water was: het functioneerde als zonnecollector. Bij een flinke nachtvorst die de andere boeren tot wanhoop bracht, bleef dit gedeelte onaangetast. Sindsdien is gebleken dat deze velden een tot zeven maal hogere opbrengst kunnen hebben dan de traditionele velden van de Aymara. De verering van zon en water was dus ook gestoeld op heel praktische overwegingen: de beschaving hing van de wisselwerking van de twee af en met name het bijzondere vermogen van water om veel warmte op te slaan (water heeft een hoge soortelijke warmte).

Ondergang

Waarschijnlijk is er rond het jaar 1000 een lokale klimaatverandering geweest die een droogteperiode van circa 80 jaar inluidde. Zonder water werkte het systeem niet, hetgeen bijgedragen kan hebben aan de ondergang van de beschaving. Er zijn echter ook aanwijzingen van geweld en mensenoffers uit de eindfase van de Tiwanakubeschaving. Van alle hoogontwikkelde beschavingen is dit wellicht degene waar het minst van bekend is. Het onderzoek ernaar is niet alleen van academisch belang maar is al begonnen veranderingen aan te brengen in de lokale economie.

Heden

De huidige archeologische locatie, gelegen in de gemeente Tiahuanacu, staat op de UNESCO Lijst van Werelderfgoed.
Vanwege de historische betekenis van Tiwanaku heeft de op 18 december 2005 gekozen nieuwe president van Bolivia Evo Morales, aan de vooravond van zijn inauguratie op 21 januari 2006, een religieuze ceremonie bijgewoond in Tiwanaku. Evo Morales is de eerste indiaanse president van Bolivia en een afstammeling van de Aymara, de nazaten van het volk van Tiwanaku

Wat is er te zien op Tiwanaku

Zoals met vele oude megalithische sites over de hele wereld, de bouwers van Tiwanaku deed veel moeite om hun monumentale tempels te bouwen. De vele basalt en zandsteen platen die rond de site liggen wegen ongeveer 25 ton per stuk. En de dichtstbijzijnde steengroeven dat de basalt stenen konden hebben geproduceerd zijn op de Copacabana schiereiland, 40 km verderop. De zandstenen blokken kwam van meer dan 5 km afstand

Misschien wel de meest opvallende structuur op Tiwanaku is de Akapana piramide, gebouwd op een bestaande geologische formatie. Ruwweg een vierkante vorm, beslaat 16 vierkante meter aan de basis. In het midden van de platte top een verzonken ovaal gebied algemeen toegeschreven aan het graven van vroege Spaanse plunderaars. Sommige archeologen geloven in plaats daarvan dat het werd gebruikt voor waterberging. Een groot deel van de stenen van de piramide werden geplunderd voor gebruik in de lokale huizen en kerken, dus over het algemeen is de piramide niet langer zeer indrukwekkend.
Ten noorden van de piramide is de Kalasasaya Temple, een ritueel platform 130m bij 120m in grootte. De muren zijn gemaakt van grote blokken van rode zandsteen en andesiet. De blokken worden nauwkeurig gemonteerd op een platform met een basis van 3 meter hoog. Het massieve opstapje geflankeerd door twee monolithische staanders. De gerestaureerde portiek leidt tot een binnenplaats en de ruïnes van de kwartalen priesters '.

Secundaire platforms binnen Kalasasaya bevatten andere monolieten, waaronder El Fraile (de priester). In de uiterste noordwestelijke hoek van de tempel is de Puerta del Sol (Poort van de Zon). Opgebouwd uit een enkel blok van andesiet, het gewicht wordt geschat op ten minste 44 ton. Archeologen geloven dat het is betrokken bij een of andere manier met de zonnegod, en werd misschien gebruikt als een kalender.
Het oppervlak is versierd met bas-reliëf ontwerpen en een sculptuur van een godheid op de ene kant en een rij van vier diepe nissen, misschien om het aanbod te houden, aan de andere kant. In de buurt van het westelijke uiteinde van Kalasasaya is een soortgelijke maar kleinere gateway gesneden met afbeeldingen van dieren, dat is wel de Puerta de la Luna (Gateway van de maan).
Ten oosten van de hoofdingang van Kalasasaya is de Templete Semisubterraneo, of de semi-ondergrondse tempel. Sommigen denken dat deze tempel staat voor de onderwereld, terwijl Kalasasaya symboliseert de Aarde. Gemaakt van rode zandsteen, meet de Ondergrondse Tempel 26m bij 28m en is voorzien van een rechthoekige verzonken binnenplaats. De muren zijn versierd met 175 intrigerende sculpturen van menselijke gezichten. Een aantal van de gezichten lijken sterk op moderne afbeeldingen van vreemdelingen, die van nature heeft geleid tot een aantal interessante speculaties.

Westen van Kalasasaya Tempel is een groot rechthoekig gebied dat bekend staat als Putuni of Palacio de los Sarcofagos, waar nog steeds wordt opgegraven. Aan het oostelijke uiteinde van de site is een puinhoop bekend als Kantatayita. Archeologen zijn nog niet in staat geweest om deze stukken samen te stellen  welke soort constructie werd gemaakt van deze stukken, maar ze zijn intrigerend gesneden met geometrische motieven.
Over de spoorlijn ten zuiden van de belangrijkste site is de archeologische site van Puma Punku (Gateway van de Puma). Dit tempelcomplex bevat megalieten met een gewicht van meer dan 440 ton

Piramide van Akapana

Akapana is een piramidale structuur gevonden in de archeologische site van Tiwanaku in Bolivia , gelegen in het departement La Paz in het westen. Het is 70 km van de stad La Paz . Er is 194 meter lang en 182 breed, met een omtrek van 800 m en een hoogte van 18 meter . Het bestaat uit zeven trappen terrassen ondersteund door keermuren die verschillend zijn voor elk niveau, hetgeen duidt op een lange bouwtijd. Deze terrassen worden gescheiden door wanden van gebeeldhouwde zandsteen  die waren gevuld met sediment en vervolgens zijn gedicht.

Er wordt aangenomen dat de Tiwancotas gebruikt maakten van deze plaats als verering, want in zijn top was er een onderaardse tempel in de vorm van een kruis. Er wordt aangenomen dat de tempel gewijd was aan de zon of een andere astrale godheden. De locatie Akapana wijst naar de kardinale punten.
Het eerste niveau is opmerkelijk voor zijn gepolijste steenkapping, de volgende niveaus hebben rechthoekige stenen die staan voor perfectie in hun rechthoeken.
De hoofdingang was vanuit het westen via de trappen aan weerszijden bereikbaar, langsheen de trappen stonden reliëfs uitgehouwen met het motief van Chachapuma (man-leeuw), deze reliëfs zijn nu in het Regionaal Archeologisch Museum van Tiwanaku.

terug inhoud